ชนิดข้าว
ระดับการสี
ข้าวขาว 100 เปอร์เซ็นต์ ชั้น 1
สีดีพิเศษ
ข้าวขาว 100 เปอร์เซ็นต์ ชั้น 2
สีดีพิเศษ
ข้าวขาว 100 เปอร์เซ็นต์ ชั้น 3
สีดีพิเศษ
ข้าวขาว 5 เปอร์เซ็นต์
สีดี
ข้าวขาว 10 เปอร์เซ็นต์
สีดี
ข้าวขาว 15 เปอร์เซ็นต์
สีดีปานกลาง
ข้าวขาว 25 เปอร์เซ็นต์เลิศ
สีดีปานกลาง
ข้าวขาว 25 เปอร์เซ็นต์
สีธรรมดา
ข้าวขาว 35 เปอร์เซ็นต์
สีธรรมดา
ข้าวขาว 45 เปอร์เซ็นต์
สีธรรมดา
ข้าวขาวหักเอวันเลิศพิเศษ
-
ข้าวขาวหักเอวันเลิศ
-
ชนิดข้าว
ระดับการสี
ข้าวกล้อง 100 เปอร์เซ็นต์ ชั้น 1
-
ข้าวกล้อง 100 เปอร์เซ็นต์ ชั้น 2
-
ข้าวกล้อง 100 เปอร์เซ็นต์ ชั้น 3
-
ข้าวกล้อง 5 เปอร์เซ็นต์
-
ข้าวกล้อง 10 เปอร์เซ็นต์
-
ข้าวกล้อง 15 เปอร์เซ็นต์
-
ชนิดข้าว
ระดับการสี
ข้าวเหนียวขาว 10 เปอร์เซ็นต์
สีดี
ข้าวเหนียวขาว 25 เปอร์เซ็นต์
สีธรรมดา
ข้าวเหนียวขาวหักเอวัน
-
ชนิดข้าว
ระดับการสี
ข้าวนึ่ง 100 เปอร์เซ็นต์คัด
สีดีพิเศษ
ข้าวนึ่ง 100 เปอร์เซ็นต์
สีดีพิเศษ
ข้าวนึ่ง 5 เปอร์เซ็นต์คัด
สีดี
ข้าวนึ่ง 5 เปอร์เซ็นต์
สีดี
ข้าวนึ่ง 10 เปอร์เซ็นต์คัด
สีดี
ข้าวนึ่ง 10 เปอร์เซ็นต์
สีดี
ข้าวนึ่ง 15 เปอร์เซ็นต์
สีดีปานกลาง
ข้าวนึ่ง 25 เปอร์เซ็นต์
สีธรรมดา
ข้าวนึ่งหักเอวัน
-
ข้าวหอมไทยทุกประเภท
และชนิดต้องมีมาตรฐานดังต่อไปนี้
- มีข้าวหอมไทยไม่น้อยกว่าร้อยละ 80.0 โดยปริมาณ
- มีความชื้นไม่เกินร้อยละ 14.0
- มีลักษณะโดยทั่วไปเป็นข้าวเมล็ดยาว
- ไม่มีแมลงที่ยังมีชีวิตอยู่
- มีขนาดเมล็ด ดังนี้
- ความยาวเฉลี่ยของข้าวเต็มเมล็ดที่ไม่มีส่วนใดหักต้องไม่ต่ำกว่า 7.0 มิลลิเมตร
- อัตราส่วนความยาวเฉลี่ยต่อความกว้างของข้าวเต็มเมล็ดที่ไม่มีส่วนใดหักต้องไม่ต่ำกว่า 3.2 : 1
- มีคุณสมบัติทางเคมี ดังนี้
- มีปริมาณอมิโลส ไม่เกินร้อยละ 20.0 ที่ระดับความชื้นร้อยละ 14.0
- มีค่าการสลายเมล็ดข้าวในด่าง ระดับ 6 – 7
ชนิดข้าว
ระดับการสี
ข้าวขาว 100 เปอร์เซ็นต์
สีดีพิเศษ
ข้าวขาว 5 เปอร์เซ็นต์
สีดี
ข้าวขาว 10 เปอร์เซ็นต์
สีดี
ข้าวขาว 15 เปอร์เซ็นต์
สีดีปานกลาง
ข้าวขาวหักเอวันเลิศพิเศษ
-
ข้าวขาวหักเอวันเลิศ
-
ข้าวกล้อง 100 เปอร์เซ็นต์
-
ข้าวกล้อง 5 เปอร์เซ็นต์
-
ข้าวกล้อง 10 เปอร์เซ็นต์
-
ข้าวกล้อง 15 เปอร์เซ็นต์
-
สินค้ามาตรฐานข้าวหอมมะลิไทยทุกชั้น ประเภท
และชนิดต้องมีมาตรฐานดังต่อไปนี้
- มีข้าวหอมมะลิไทยไม่น้อยกว่าร้อยละ 92.0
- มีความชื้นไม่เกินร้อยละ 14.0
- มีลักษณะโดยทั่วไปเป็นข้าวเมล็ดยาว
- ไม่มีแมลงที่ยังมีชีวิตอยู่
- มีขนาดเมล็ด ดังนี้
- ความยาวเฉลี่ยของข้าวเต็มเมล็ดที่ไม่มีส่วนใดหักต้องไม่ต่ำกว่า 7.0 มิลลิเมตร
- อัตราส่วนความยาวเฉลี่ยต่อความกว้างเฉลี่ยของข้าวเต็มเมล็ดที่ไม่มีส่วนใดหักต้องไม่ต่ำกว่า 3.2 : 1
- มีคุณสมบัติทางเคมี ดังนี้
- มีปริมาณอมิโลส ไม่ต่ำกว่าร้อยละ 13.0 และไม่เกินร้อยละ 18.0 ที่ระดับความชื้นร้อยละ 14.0
- มีค่าการสลายเมล็ดข้าวในด่าง ระดับ 6 – 7
ชนิดข้าว
ระดับการสี
ข้าวขาว 100 เปอร์เซ็นต์
สีดีพิเศษ
ข้าวขาว 5 เปอร์เซ็นต์
สีดี
ข้าวขาว 10 เปอร์เซ็นต์
สีดี
ข้าวขาว 15 เปอร์เซ็นต์
สีดีปานกลาง
ข้าวขาวหักเอวันเลิศพิเศษ
-
ข้าวขาวหักเอวันเลิศ
-
ข้าวกล้อง 100 เปอร์เซ็นต์
-
ข้าวกล้อง 5 เปอร์เซ็นต์
-
ข้าวกล้อง 10 เปอร์เซ็นต์
-
ข้าวกล้อง 15 เปอร์เซ็นต์
-
ความหมายของคำที่ใช้ในมาตรฐานนี้ มีดังนี้
- มาตรฐานสินค้าข้าว (Rice Standards)หมายถึง ข้อกำหนดขั้นต่ำสำหรับข้าวแต่ละประเภทและชนิด สำหรับข้าวแต่ละชนิด สำหรับการค้าภายในประเทศและการค้าระหว่างประเทศ
- ข้าว (Rice)หมายถึง ข้าวเจ้าและข้าวเหนียว (Oryza sativa L.) ไม่ว่าจะอยู่ในรูปใด
- ข้าวเปลือก (Paddy)หมายถึง ข้าวที่ยังไม่ผ่านการกะเทาะเอาเปลือกออก
- ข้าวกล้อง (Cargo rice, Loonzain rice, Brown rice, Husked rice)หมายถึง ข้าวที่ผ่านการ กะเทาะเอาเปลือกออกเท่านั้น
- ข้าวขาว (White rice)หมายถึง ข้าวที่ได้จากการนำข้าวกล้องเจ้าไปขัดเอารำออกแล้ว
- ข้าวเหนียวขาว (White glutinous rice)หมายถึงข้าวที่ได้จากการนำข้าวกล้องเหนียวไปขัดเอารำออกแล้ว
- ข้าวนึ่ง (Parboiled rice) หมายถึง ข้าวเจ้าที่ได้ผ่านกระบวนการทำข้าวนึ่งและขัดเอารำออกแล้ว
- ข้าวหอมมะลิไทย (THAI HOM MALI RICE หรือ THAI JASMINE RICE หรือ THAI FRAGRANT RICE หรือชื่ออื่นที่มีความหมายเดียวกัน ไม่ว่าจะมีคําที่มีความหมายว่า “ไทย” หรือไม่ก็ตาม) หมายความว่า ข้าวกล้องและข้าวขาวที่แปรรูปมาจากข้าวเปลือกเจ้าพันธุ์ข้าวหอมที่ไวต่อช่วงแสง ซึ่งผลิตในประเทศไทยในฤดูนาปีและกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ประกาศรับรองว่าเป็นพันธุ์ขาวดอกมะลิ 105และพันธุ์กข15 ซึ่งมีกลิ่นหอมตามธรรมชาติขึ้นอยู่กับว่าเป็นข้าวใหม่หรือข้าวเก่า เมื่อหุงเป็นข้าวสวยแล้ว เมล็ดข้าวสวยจะอ่อนนุ่ม
- อมิโลส (Amylose)หมายความว่า แป้งชนิดหนึ่งที่มีอยู่ในเมล็ดข้าว เมื่อหุงแล้วทําให้ข้าวสวยมีความอ่อนนุ่มหรือกระด้าง แตกต่างกันไปตามปริมาณอมิโลส
- พื้นข้าว (Rice classification) หมายถึง เมล็ดข้าวที่มีขนาดความยาวระดับต่างๆ ตามที่กำหนดซึ่งเป็นส่วนผสมของข้าวแต่ละชั้นตามอัตราส่วนที่กำหนด
- ชั้นของเมล็ดข้าว (Classes of rice kernels)หมายถึง ชั้นของเมล็ดข้าวที่แบ่งตามระดับความยาวของข้าวเต็มเมล็ด
- ส่วนของเมล็ดข้าว (Parts of rice kernels )หมายถึง ส่วนของข้าวเต็มเมล็ดแต่ละส่วนที่แบ่งตามความยาวของเมล็ดออกเป็น 10 ส่วนเท่าๆ กัน
- ข้าวเต็มเมล็ด (Whole kernels)หมายถึง เมล็ดข้าวที่อยู่ในสภาพเต็มเมล็ด ไม่มีส่วนใดหัก และให้รวมถึงเมล็ดข้าวที่มีความยาวตั้งแต่ 9 ส่วนขึ้นไป
- ต้นข้าว (Head rice)หมายถึง เมล็ดข้าวหักที่มีความยาวมากกว่าข้าวหัก แต่ไม่ถึงความยาวของข้าวเต็มเมล็ด และให้รวมถึงเมล็ดข้าวแตกเป็นซีกที่มีเนื้อที่เหลืออยู่ตั้งแต่ร้อยละ 80 ของเมล็ด
- ข้าวหัก (Brokens)หมายถึง หมายถึงเมล็ดข้าวหักที่มีความยาวตั้งแต่ 2.5 ส่วนขึ้นไป แต่ไม่ถึงความยาวของต้นข้าว และให้รวมถึงเมล็ดข้าวแตกเป็นซีกที่มีเนื้อที่เหลืออยู่ไม่ถึงร้อยละ 80 ของเมล็ด
- ปลายข้าวซีวัน (Small brokens C1)หมายถึง เมล็ดข้าวหักขนาดเล็กที่ร่อนผ่านตะแกรงโลหะรูกลมเบอร์ 7
- ข้าวเมล็ดสีต่ำกว่ามาตรฐาน (Undermilled kernels)หมายถึง เมล็ดข้าวที่ผ่านการขัดสีต่ำกว่าระดับการสีที่กำหนดไว้สำหรับข้าวแต่ละชนิด
- ข้าวเมล็ดแดง (Red kernels)หมายถึง เมล็ดข้าวที่มีรำสีแดงหุ้มอยู่ทั้งเมล็ดหรือติดอยู่เป็นบางส่วนของเมล็ด
- ข้าวเมล็ดเหลือง (Yellow kernels)หมายถึง เมล็ดข้าวที่มีบางส่วนของเมล็ดกลายเป็นสีเหลืองอย่างชัดแจ้งรวมทั้งเมล็ดข้าวนึ่งที่เป็นสีน้ำตาลอ่อนบางส่วนหรือทั้งเมล็ด
- ข้าวเมล็ดดำ (Black kernels)หมายถึง เมล็ดข้าวนึ่งที่เป็นสีดำทั้งเมล็ด รวมทั้งที่เป็นสีน้ำตาลแก่ทั้งเมล็ด
- ข้าวเมล็ดดำบางส่วน (Partly black kernels)หมายถึง เมล็ดข้าวนึ่งที่เป็นสีดำ รวมทั้งที่เป็นสีน้ำตาลแก่ ตั้งแต่ 2.5 ส่วนขึ้นไป แต่ไม่ถึงเต็มเมล็ด
- ข้าวเมล็ดจุดดำ (Peck kernels)หมายถึง เมล็ดข้าวนึ่งที่เป็นสีดำอย่างชัดแจ้ง รวมทั้งที่เป็นสีน้ำตาลแก่อย่างชัดแจ้งไม่ถึง 2.5 ส่วน
- ข้าวเมล็ดท้องไข่ (Chalky kernels)หมายถึงเมล็ดข้าวเจ้าที่เป็นสีขาวขุ่นเหมือนชอล์ก มีเนื้อที่ตั้งแต่ร้อยละ 50 ขึ้นไปของเนื้อที่เมล็ดข้าว
- ข้าวเมล็ดเสีย (Damaged kernels) หมายถึง เมล็ดข้าวที่เสียอย่างเห็นได้ชัดแจ้งด้วยตาเปล่าซึ่งเกิดจากความชื้นความร้อน เชื้อรา แมลง หรืออื่นๆ
- ข้าวเมล็ดลีบ (Undeveloped kernels)หมายถึง เมล็ดข้าวที่ไม่เจริญเติบโตตามธรรมดาที่ควรจะเป็นมีลักษณะแฟบ แบน
- ข้าวเมล็ดอ่อน (Immature kernels)หมายถึง เมล็ดข้าวที่มีสีเขียวอ่อน ได้จากข้าวเปลือกที่ยังไม่แก่
- เมล็ดพืชอื่น(Other seed)หมายถึง เมล็ดพืชอื่นๆ ที่มิใช่เมล็ดข้าว
- วัตถุอื่น (Foreign matter)หมายถึง สิ่งอื่นๆ ที่มิใช่ข้าว รวมทั้งแกลบและรำที่หลุดจากเมล็ดข้าว
- ระดับการสี (Milling degree)หมายถึง ระดับของการสีข้าว
- ตะแกรง (Sieve)หมายถึง ตะแกรงโลหะรูกลมเบอร์ 7 หนา 0.79 มิลลิเมตร (0.031 นิ้ว) และเส้นผ่านศูนย์กลางรู 1.75 มิลลิเมตร (0.069 นิ้ว)
- ร้อยละ หมายถึง ร้อยละโดยน้ำหนัก ยกเว้นร้อยละของพื้นข้าวเป็นร้อยละโดยปริมาณ
แบ่งชั้นของเมล็ดข้าวออกเป็น 4 ชั้น ดังนี้
- ข้าวเมล็ดยาว ชั้น 1 (Long grain class 1)คือข้าวเต็มเมล็ดที่มีขนาดความยาวเกิน 7.0มิลลิเมตร
- ข้าวเมล็ดยาว ชั้น 2 (Long grain class 2) คือข้าวเต็มเมล็ดที่มีขนาดความยาวเกิน 6.6มิลลิเมตรถึง 7.0 มิลลิเมตร
- ข้าวเมล็ดยาว ชั้น 3 (Long grain class 3) คือข้าวเต็มเมล็ดที่มีขนาดความยาวเกิน 6.2มิลลิเมตรถึง 6.6 มิลลิเมตร
- ข้าวเมล็ดสั้น (Short grain) คือข้าวเต็มเมล็ดที่มีขนาดความยาวไม่เกิน 6.2 มิลลิเมตร
แบ่งระดับการสีออกเป็น 4 ระดับ ดังนี้
- สีดีพิเศษ (Extra well milled) คือการสีขัดเอารำออกทั้งหมด จนเมล็ดข้าวมีลักษณะสวยงาม เป็นพิเศษ
- สีดี (well milled) คือการสีขัดเอารำออกทั้งหมด จนเมล็ดข้าวมีลักษณะสวยงามดี
- สีดีปานกลาง (Reasonably well milled) คือการสีขัดเอารำออกเป็นส่วนมากจนเมล็ดข้าว มีลักษณะสวยงามพอสมควร
- สีธรรมดา (Ordinary milled)คือการสีขัดเอารำออกแต่เพียงบางส่วน
